EducatieCraftsmapOnderzoekPresentatie
  • Over CCNL
  • Team
  • Contact
    • Agenda
    • Nieuwsbrief
  • nlen

De Borduurschool: Majo van der Woude

Binnen het borduren heb je specialisten: mensen die zich toeleggen op een techniek, materiaal of vormentaal. En je hebt mensen zoals Majo van der Woude, die op een wintermiddag in haar atelier in Utrecht aan een grote tafel zit. Tegen de muur staan kasten vol met materialen en boeken over allerlei borduurtechnieken: van Zweeds tot Chinees en van achttiende-eeuws tot hedendaags. ‘Nee, ik zou mezelf niet echt en specialist noemen’, zegt Majo. ‘Er zijn een paar technieken waar ik goed in ben en die ik ook leuk vind, dat wel. Maar eigenlijk doe ik van alles wat.’

Toch is Majo wel degelijk expert in een specifiek aspect van borduren: het delen en overdragen van kennis en ervaring. Majo geeft onder meer borduurworkshops, en faciliteert borduurprojecten voor kunstenaars en musea. Dat vergt behalve kennis van borduren vooral kennis van mensen: je moet precies weten wat een borduurder nodig heeft om voort te kunnen. ‘En wat jezelf en anderen plezier brengt’, zegt Majo. Want daar gaat het uiteindelijk om, vindt ze.

Hoe ben jij bij het borduren terechtgekomen?

‘Als kind woonde ik in Zeeland, en ik had een oudtante in Maarssen, bij Utrecht. Vanaf mijn elfde ging ik elke zomer een paar weken naar haar toe. Zij was kruissteekborduurster, en gaf me altijd een borduurprojectje om mezelf in de zomerweken mee te vermaken. Daar is het begonnen.’

‘Die oudtante is heel bepalend geweest in mijn leven. Ze werkte in een bibliotheek. Als ik bij haar was, gingen we altijd boeken kopen om in de bibliotheek te zetten. Vanwege haar ben ik niet alleen met borduren begonnen, maar ben ik ook de HBO boekhandel en uitgeverij gaan doen.’

‘Na mijn opleiding kreeg ik een baan in de uitgeverswereld. Toen viel het borduren een beetje weg, maar in 1999 kreeg ik een burn-out. Mijn moeder gaf me toen een boek over merklappen uit Zeeland. Die ben ik gaan namaken. Borduren, zeker het borduren van een merklap, is geweldig om te doen als je een burn-out hebt. Een merklap bestaat uit kleine patroontjes, en steeds als je een stukje af hebt geeft dat je een goed gevoel. Dat werkt perfect als je overspannen bent of als je niet lekker in je vel zit.’

‘Die merklappen waren allemaal in kruissteek, en op den duur had ik dat wel een beetje gezien. Toen ben ik verder gaan kijken, en kwam ik bij borduurexpert Margreet Beemsterboer terecht. Van haar heb ik heel veel geleerd. Daarna heb ik allerlei borduurreizen gemaakt, naar Denemarken, Engeland en Schotland, en heb ik online borduurcursussen gevolgd in Australië en Amerika. Ook nu leer ik nog dagelijks bij.’

Je geeft nu zelf cursussen in borduren. Hoe is dat zo gekomen?

‘Ik ben nog tot 2010 in het uitgeversvak doorgegaan, als marketeer en manager. Ik werkte vooral aan non-fictieboeken, waaronder veel lesboeken. Ik vind kennisoverdracht gewoon heel leuk en interessant. Ik denk dat daar ook de lol van het lesgeven uit is voortgekomen.’

Waar geef je cursussen in?

‘Van alles en nog wat: vrij borduren, visible mending, sashiko… Er zijn eigenlijk maar een paar vormen van borduurwerk die ik zelf niet gebruik, en waar ik ook geen les in geef. Daaronder vallen tamboereren, luneville-borduren en goudborduren. Daarvoor verwijs ik liever naar iemand anders.’

Waarom gebruik je die technieken zelf niet?

‘Ik heb niet zo veel met deze technieken. Terwijl: het is voor mij belangrijk dat ik plezier heb in het borduren. Dat plezier wil ik ook overbrengen aan mijn cursisten. Ik ben om die reden als docent ook niet zo streng in de leer – cursisten hoeven een techniek echt niet op mijn manier uit te voeren.’

‘Ik bied sowieso altijd verschillende manieren aan om iets te doen, omdat iedereen op een andere manier leert. Dat hangt niet alleen af van het niveau van de cursist, maar ook van de manier waarop iemand denkt. Een kunstzinnige borduurder denkt heel anders dan iemand die heel precies en traditioneel in kruissteek heeft leren borduren.’

Wat voor mensen komen er op de cursussen af?

‘Mijn aanbod is breed, en de mensen die erop afkomen zijn dus ook divers. Jonger, ouder, mensen die gezelschap zoeken, mensen die rust zoeken, mensen die technieken willen leren of juist vrij werk willen maken. De groep cursisten wordt ook steeds diverser. Het zijn wel nog steeds weinig mannen.’

‘De vraag naar de cursussen is hoog. Veel mensen hebben handwerken herontdekt tijdens de coronaperiode, en daardoor is de waardering ervoor gegroeid. Handwerken is ook populair in het kader van verduurzaming. En het is een tegenhanger van de digitale cultuur waarin we leven. Alles waar je voorbij scrollt verdwijnt, het is niet tastbaar. Mensen vinden het daarom nu juist fijn om iets tastbaars te maken, zoals een borduurwerk.’

Je leert zelf ook nog steeds graag bij, zei je. Hoe bepaal je wat het volgende is dat je wilt leren?

‘Dat heeft altijd te maken met wat ik aan anderen leer. Om een voorbeeld te geven: sinds een paar jaar organiseer ik zogenaamde ‘zomerweken’. Dat zijn twee cursusweken in augustus. Elke week zijn er vijf cursusdagen, elke dag wordt een andere techniek behandeld binnen een specifiek thema: de zee, bijvoorbeeld. Dan ga ik op zoek naar technieken die passen binnen het thema, en daar maak ik voorbeelden bij. Daarbij zoek ik naar dingen die voor mezelf ook nieuw zijn. Daar leer ik dan van.’

‘Als tijdens het maken van de voorbeelden blijkt dat ik een techniek niet in de vingers krijg, of ik vind hem toch niet leuk, dan skip ik hem en dan ga ik op zoek naar iets anders. Want als ik de lol in het maken zelf niet kan uitstralen, hoe moet ik het dan aan cursisten overbrengen?’

Je doet ook projecten voor kunstenaars en musea.

‘Klopt, ik heb onder meer gewerkt met Sara Vrugt en Marinus Boezem. Het project van Sara Vrugt bestond eruit dat meer dan duizend borduurders samen een bos maakten van draad. Ik begeleidde de borduurders tijdens het maken, leerde hen de borduursteken en controleerde de kwaliteit van hun borduurwerk. Met Marinus Boezem werkte ik aan het project ‘Gothic Gestures’. Daarbij werd tijdens een tentoonstelling van Marinus in de Oude Kerk ter plekke een plattegrond van de kerk geborduurd in kruissteek. Als projectleider borduren stuurde ik de ruim zestig vrijwilligers aan.’

‘Ik werk af en toe ook voor musea: voor de tentoonstelling ‘Haute Bordure’ in het Fries Museum maakte ik bijvoorbeeld informatiefilmpjes over borduren.’

Wat maakt een opdracht voor jou interessant?

‘Ik vind een opdracht interessant als er borduren in zit. En als het iets betreft waar ik me niet helemaal zeker over voel, of wat ik nog nooit heb gedaan, zoals die filmpjes maken voor het Fries Museum. Dan is er voor mij ook weer iets te leren.’

Wat is de leukste opdracht die je ooit hebt gedaan?

Lastig om te zeggen. Maar als ik er een moet kiezen, die met Marinus Boezem. Eigenlijk waren wij als borduurders een levend kunstwerk, we zaten in het midden van de kerk te borduren aan een kleed van 3,5 bij 5,5 meter, in kruisvorm. Op een gegeven moment moesten er meerdere borduurders in het midden borduren, dan zit je nogal op elkaar. Sommige mensen konden het aanvankelijk niet goed met elkaar vinden, maar uiteindelijk zat iedereen naast elkaar in hetzelfde ritme te borduren.’

‘We borduurden vooral in de middag en de opdracht duurde van november tot april, dus we hebben allerlei verschillende lichtinvallen gezien in de kerk. Soms zijn de dingen om het borduren heen ook heel bijzonder.’

Wat zou je als les of tip meegeven aan mensen die nu willen beginnen met borduren?

‘Zorg dat je er plezier in hebt. Dat is het belangrijkste – niet dat je borduurwerk perfect is, of voldoet aan allerlei normen. Leer jezelf daarnaast om van een afstandje naar je eigen werk te kijken. Er komen veel oudere vrouwen bij me die alles heel precies willen doen. Dan is er een steekje een millimeter uit het lood, en willen ze dat uithalen en opnieuw doen. Dan zeg ik: niet doen. Zet er andere steekjes naast, dan zie je het niet meer. Iedereen aan wie je het laat zien vindt het hoe dan ook prachtig, het is immers jouw handwerk.’

Facebook LinkedIn Instagram

NieuwsbriefContactAgendaDisclaimerPrivacyMediamap