Atelier Max Lipsey

Gezandstraald servies en terrazzo uit gebroken keramiek, in opdracht van Circulair Warenhuis Leiden.

Mokken met het opschrift ‘De leukste Opa’, theekopjes uit Disneyland Parijs en schoteltjes met afgebroken stukjes. Dit servies was ooit misschien iemands dierbare bezit, maar nu staat het onverkocht en ongebruikt op de planken van de kringloopwinkel. Keramiek is een hoogwaardig materiaal en kan in principe generaties lang mee, maar wat doen we met al het overtollige en gebroken servies? Ontwerper Max Lipsey kwam voor dit vraagstuk te staan toen hij tijdens een bezoek aan Circulair Warenhuis Leiden de hoeveelheden keramiek onder ogen kreeg die zij weg moesten gooien. “Er is een enorme, constante afvalstroom van keramiek en de kringlopen weten niet wat ze ermee moeten.”

Het Circulair Warenhuis Leiden is een kringloopwinkel en mileustraat in één, waar alles wat de consument bij hen inlevert wordt gesorteerd voor verkoop, hergebruik of afval. Het Warenhuis krijgt subsidie van de gemeente Leiden voor iedere kilo ingeleverd materiaal die niét op de vuilstort belandt. Daarom neemt het Warenhuis designers als Max in de arm om nieuwe toepassingen voor ‘afval’ te zoeken. “Dit is een unieke kans als ontwerper om echt bij te dragen aan het oplossen van een probleem”. Voor het Warenhuis zocht Max naar hergebruik- en recycling-mogelijkheden voor het servies.

Van overtollig servies naar servies met een unieke uitstraling

“Bij het hergebruiken van materialen is het belangrijk om te zorgen dat je zo effectief mogelijk werkt. Hoe kan je zonder al te veel geld, werk, of nieuwe materialen te gebruiken het product weer gebruikswaarde geven? De oplossingen die ik vond zijn heel simpel, eigenlijk.” Max onderscheidt het gebroken servies van het servies dat intact is, maar niet verkocht wordt. Dit onverkochte servies zandstraalt hij aan de buitenkant. Het glazuur aan de binnenkant blijft intact, waardoor er nog goed uit te drinken valt, maar aan de buitenkant verdwijnt het glazuur. Hierdoor komt de witte keramiek eronder tevoorschijn en krijgen alle mokken en koppen een luxe, unieke uitstraling. Het servies wordt weer aantrekkelijk om te gebruiken en te combineren. ‘Eenzame’ stuks servies gaan weer als één servies bij elkaar passen.

Voor het gebroken servies heeft hij een andere aanpak. “Met een enorme machine, die je een kaakbreker noemt, vermalen we alles tot stukjes. Daaraan voeg ik een klein beetje cement toe, waardoor er een keramiek terrazzo ontstaat.” Terrazzo, het bekende gespikkelde materiaal dat veel voor keukenoppervlaktes en vloeren wordt gebruikt, werd in de Italiaanse marmergroeven ontwikkeld als bestemming voor alle kleine reststukjes marmer. Door deze met cement te mengen ontstaat een stenen materiaal dat haast dezelfde eigenschappen heeft als marmer: glad, slijtvast en keihard.

Afval breccia

Max ontwierp van zijn eigen keramiek terrazzo een tafel met een gepolijst tafelblad waarin de kleine stukjes servies in allerlei kleuren terug te zien zijn. De voet van de tafel is gemaakt van ongepolijst terrazzo, waarin grotere, herkenbare stukken servies terug te vinden zijn. “Op deze manier blijf je eraan herinnerd worden waar de tafel uit ontstaan is, namelijk uit die eindeloze afvalstroom van keramiek.”  Deze textuur doet ook denken aan breccia, een natuurlijk gesteente dat bestaat uit kleine stukjes ouder steen die met de tijd aan elkaar zijn geperst. Max refereert zo aan de afvalstroom als een transformerend proces: “Een stroom blijft maar doorgaan. Zoals een rivier een gesteente uitslijt door te blijven stromen, verandert deze eindeloze stroom van afval ook ons landschap stukje bij beetje.”

Een stroom blijft maar doorgaan. Zoals een rivier een gesteente uitslijt door te blijven stromen, verandert deze eindeloze stroom van afval ook ons landschap stukje bij beetje.

Met design een klein verschil maken

Max houdt ervan om in zijn ontwerpen te werken met materialen die al bestaan. Eerder werkte hij bijvoorbeeld met frame onderdelen voor racefietsen en maakte daaruit een ontwerp voor verschillende stoelen (The Acciaio Series). “Het is een leuke puzzel om met een bestaande vorm te werken. Je verrast jezelf met vormen die je zelf anders niet zo snel zou tekenen.” Max heeft het ongebruikte servies ook benaderd als een nieuwe vorm om mee te ontwerpen, als rauw materiaal. “Ik ben geen keramist en ik was dus nieuw in het materiaal daardoor was het voor mij mogelijk om met een buitenstaandersperspectief naar de mogelijkheden ervan te kijken. Ik heb veel geleerd van de (w)aardwerk Community of practice, op technisch gebied over keramiek maar ook over het jezelf kritisch bevragen in elke stap van het maakproces.”

Volgens Max ligt er voor de designwereld een groot vraagstuk in het toekomstbestendig maken van de sector. “Design als industrie is gericht op het verkopen van steeds nieuwe producten. Ontwerpers hebben echter ook de tools om hun design mindset toe te passen om allerlei concrete problemen op te lossen.” Max ziet graag dat er meer projecten zoals zijn samenwerking met Circulair Warenhuis Leiden opgestart worden. “Het is heel fijn om met design een klein verschil te kunnen maken”.

@maxlipsey
@circulairwarenhuis

Tekst: Anke Vromen 
Fotografie: Fan Liao