Meet the Maker: Edith van Berkel
‘Ik ben Edith van Berkel en heb in Eindhoven gestudeerd aan de Akademie voor Industriële Vormgeving (nu de Design Academy Eindhoven). Al bij de aanvang van mijn studie voelde ik me aangetrokken tot de textielafdeling en dan met name de zeefdrukwerkplaats. Het was een geweldige tijd, op de AIVE sloot je vriendschappen voor het leven. Ik kom uit een creatief gezin, mijn moeder was coupeuse en al vroeg zaten mijn zus en ik achter de naaimachine om onze eigen kleren te maken. Er was bij mij thuis altijd wel materiaal voor handen als je iets wilde maken.
Eigenlijk ben ik een monnik. Ik heb een groot atelier, er is niet veel afleiding en ik heb niet vaak stagiaires. Ik werk in mijn eigen tempo en ik stop niet totdat ik het gevoel heb dat ik iets heb opgelost, het hoeft niet altijd esthetisch af te zijn, het kan ook rafelig zijn bij wijze van spreken. Ik wil eerlijk met het materiaal omgaan, het materiaal vertelt een verhaal, aan mij de taak om daar een hedendaagse draai aan te geven, ver weg van nostalgie. Ik maak nooit iets alleen, er is bijvoorbeeld een bedrijfsarchief waarop ik me baseer of ik werk met mensen samen die specialist zijn in technieken. Ik hou ervan om met mensen samen te werken die als het ware samenvallen met ‘hun’ machine. Voor mij is het een uitdaging om te kijken waar de grenzen liggen en of we daar overheen kunnen gaan. Het mooiste is de verbazing wanneer we iets teweegbrengen waarvan we niet wisten dat het kon.’
Waar ben je momenteel mee bezig?
‘Op dit moment ben ik veel aan het weven. Elke dag dacht ik over geweven textiel na maar deed het nooit zelf. Ik heb ruimte en tijd gemaakt om zelf het weven op te pakken. Ik heb toen vier verschillende weefgetouwen gekocht om te kijken of ze me nieuwe inzichten konden geven. Inmiddels zijn er twee overgebleven. Het weven gaat heel traag, meditatief, ik probeer vruchtbare grond te maken waaruit nieuwe ideeën kunnen ontstaan. Of dat lukt? Het is verdomde moeilijk, maar elke dag begin ik weer met goede moed. Ik experimenteer momenteel met natuurlijke materialen als linnen, hennep en jute. Materialen die niet vaak gebruikt worden in de industrie omdat ze te weinig lichtecht zijn. Misschien accepteert de consument meer en meer dat kleuren kunnen vervagen en dat wol uit verschillende seizoenen kleurverschillen laat zien. Dat moet je de koper wel uitleggen. Een aantal jaren geleden hebben we dat gerealiseerd op het gebied van leer, we lieten zien dat het juist een kwaliteit is als leer leeft, dat het in de loop der jaren verandert en dat het daarvoor anders gelooid en bewerkt moet worden. Als je opdrachtgever daar in mee gaat, is dat geweldig. Ik ben altijd geïnteresseerd in iets nieuws, ik blijf altijd leren en ben steeds op zoek de materie te begrijpen en oplossingen te vinden. Dat houdt mij gaande.’
Wat maakt jouw vak zo leuk?
‘Ik werk met kleur, materiaal en geweven textiel. Toch noem ik mezelf geen textielontwerper, vaak ben ik onderdeel van een klein team waarin we werken aan opdrachten met een begin en eind en in diverse disciplines Een nieuwe ontwikkeling begint altijd met het analyseren van wat precies de vraag of het probleem is. Ik lever dan niet alleen een bijdrage in kleur en textiel, maar ik denk natuurlijk ook mee in oplossingen op andere gebieden.’
‘Voor mijn gevoel is de aandacht voor textiel nooit weggeweest. Het is bij wijze van spreken een eerste levensbehoefte voor mensen, textiel geeft warmte en comfort. Het liefst werk ik met natuurlijke materialen die hernieuwbaar en dus duurzaam zijn. Neem bijvoorbeeld wol, als ik werk aan meubelstoffen of vloerkleden dan gebruik ik graag wol. Wol kan goed hergebruikt worden en heeft een aantal bijzondere eigenschappen die het materiaal duurzaam maken. Brandtesten in de industrie zijn heel streng, wollen stoffen doorstaan deze meestal moeiteloos, verder zijn ze goed schoon te maken en gaan lang mee. Mensen zouden op dit gebied veel bewustere keuzes kunnen maken door minder spullen te kopen en te zoeken naar alternatieven voor fast fashion en katoen. Voor de productie is heel veel water nodig.’
Waar haal je inspiratie vandaan?
‘Tijdens mijn eerste jaar in Eindhoven hoorde ik Koyaanisqatsi van Philip Glass, dat was iets dat mijn leven veranderde. Dat zoiets bestond! Er ging een wereld voor me open. Nog steeds hou ik van minimal music, het repeterende, het meditatieve. Daarna ben ik naar concerten gegaan, bezocht ik tentoonstellingen, ontdekte kunstenaars van de Arte Povera. Minimalisten als Donald Judd zijn heel belangrijk voor mij geweest. Ik heb zoveel mooie en inspirerende tentoonstellingen gezien! Een kunstenaar als Agnes Martin maakte wonderschoon werk, de verwantschap met textiel, weven en structuur, ritme, grid; alles zit erin. Mijn inspiratie vind ik in de natuur, architectuur, beeldende kunst, wat dat betreft heb ik een hele brede interesse. Het textielwerk en de tekeningen van Louise Bourgeois, de kleine weefwerken van Shiela Hicks, een mooie materiaal oplossing in architectuur, Het zit in de details, dat heeft voor mij iets bemoedigends.’
Werk je zelf ook zo gestructureerd?
‘Ja ik heb structuur nodig om te beginnen. In het werk zelf permiteer ik me heel veel vrijheid zodat het uit de bocht kan vliegen. Als ik begin, moet mijn atelier schoon en opgeruimd zijn zodat ik kan starten met een helder hoofd. Ik begin niet met een blanco blad, dat is onzin, ik werk vanuit tradities, ervaring, opleiding en wat ik weet, ik heb een referentiekader. Ik heb geluk met mijn opdrachtgevers, zij stellen de juiste vragen of bieden ruimte de vraag te herformuleren. Na deze fase komt de chaos, het niet weten, dingen die mislukken (maar juist dán gebeurt er altijd iets), een deadline die nadert. Een vreselijke periode maar ook fascinerend, de spanning is vervelend en leuk tegelijkertijd. Uiteindelijk vallen de puzzelstukjes altijd op z’n plek.’
Wat kan Crafts Council Nederland voor jou doen?
‘Jullie Craftsmap is fantastisch omdat het laat zien hoeveel krachtige ontwerpers en ambachtsmensen met slimme handen er te vinden zijn. Het zichtbaar maken van dit talent is heel belangrijk voor het voortbestaan van kleine bedrijven.’
Meer zien van Edith? Bekijk haar website en Instagram.
Meer Meet the Maker? Klik hier.
